Ostre zapalenie oskrzeli

Ostre zapalenie oskrzeli

Informacje

Przyczyny choroby Objawy i rozpoznanie Leczenie Powikłania i rokowania

Ostre zapalenie oskrzeli (łac. Bronchitis acuta) to choroba układu oddechowego, charakteryzująca się stanem zapalnym błony śluzowej oskrzeli, której przyczyny związane są najczęściej z infekcją bakteryjną lub wirusową. Czynnikami sprzyjającymi wystąpienie choroby jest osłabienie i wyziębienie organizmu oraz drażnienie dróg oddechowych parą, oparami i dymem tytoniowym. Zapalenie przebiega z przekrwieniem i złuszczaniem się nabłonka oddechowego, nieżytem oskrzeli, a także wysiękiem w ich świetle. Stanem chorobowym mogą zostać objęte drogi oddechowe na całej długości, włącznie z tchawicą i oskrzelikami. Mimo że chorobę wywołują drobnoustroje patogenne, najczęściej nie można ustalić jej bezpośredniej przyczyny i diagnozuje się ją na podstawie objawów i zmian zapalnych w drogach oddechowych. Ostre zapalenie oskrzeli ma tendencję do samoistnego ustępowania bez powikłań.

Przyczyny choroby

Ostre zapalenie oskrzeli jest najczęstszą chorobą diagnozowaną u osób skarżących się na uciążliwy kaszel. Zwykle wywołują ją wirusy grypy typu A lub B, paragrypy, wirus RSV, wirusy Coxsackie, wirus opryszczki, koronawirusy, adenowirusy i rynowirusy oraz bakterie Bordetella pertussis, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydiophila pneumoniae, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis, Mycobacterium tuberculosis. Jako że nie sposób stwierdzić zakażenia którymś z powyższych patogenów, ze względu na skąpą wydzielinę z dróg oddechowych, ostre zapalenie oskrzeli diagnozuje się u osób, u których zauważa się trwający od trzech tygodni kaszel, przy wykluczeniu zapalenia płuc. Do czynników ryzyka, które mogą prowadzić do wystąpienia choroby, zalicza się obok palenia tytoniu i narażenia na opary: wiek (dziecięcy lub podeszły), immunosupresję, chorobę refluksową przełyku, przewlekłe zapalenie migdałków, przewlekłe zapalenie zatok przynosowych, przewlekłą chorobę oskrzelowo-płucną, alergię oskrzelowo-płucną.

^ top

Objawy i rozpoznanie

Objawami choroby są: kaszel, skąpe wykrztuszanie śluzowej lub ropnej wydzieliny, rzadziej krwi, tzw. szmer pęcherzykowy ze świstem i furczeniem w badaniu osłuchowym klatki piersiowej, charczenie przy wdychaniu i wydychaniu powietrza, pieczenie i ból w okolicach płuc, występujący podczas próby kaszlu. Ponadto zauważa się złe samopoczucie, uczucie rozbicia, gorączkę, bóle mięśni i dreszcze. Mogą chorobie także towarzyszyć objawy zakażenia innego odcinka układu oddechowego – gardła, krtani, czy katar. Wyniki badania krwi jedynie potwierdzają stan zapalny w organizmie – m.in. przyspieszone opadanie krwinek czerwonych, zwiększenie liczby białych ciałek krwi. Jeśli dochodzi do zajęcia stanem zapalnym tchawicy pojawia się suchy i nieskuteczny kaszel, przy zajęciu oskrzelików infekcja prowadzi do wystąpienia napadów zbliżonych do astmatycznych. Schorzenie należy różnicować także z grypą i ostrym napadem astmy.

Zapalenie płuc można wykluczyć, jeśli u chorego obserwuje się częstotliwość uderzeń serca mniejszą niż 100/min, częstotliwość oddechów mniejszą niż 24/min, temperaturę ciała poniżej 38°C, brak zmian w obrazie rentgenowskim płuc wskazujących na naciek zapalny. Po stwierdzeniu tych prawidłowości i potwierdzeniu kilkutygodniowego, uciążliwego kaszlu oraz czynników dodatkowych (wiek chorego, palenie tytoniu, rodzaj pracy) diagnoza powinna zmierzać w kierunku ostrego zapalenia oskrzeli. Różnicowanie z napadem astmy należy przeprowadzić w przypadku utrzymywania się kaszlu mimo leczenia po trzech tygodniach, ponieważ w czasie, gdy pacjent zgłasza się do lekarza, jest to niemożliwe ze względu na nadreaktywność oskrzeli.

^ top

Leczenie

Leczenie jest objawowe, stosuje się leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwkaszlowe, zaleca się leżenie i przyjmowanie dużej ilości płynów. Antybiotykoterapię stosuje się dopiero, gdy chory odksztusza ropną wydzielinę, cierpi na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc lub ostre zapalenie oskrzeli ma podłoże krztuścowe. Te czynniki mogą wskazywać na infekcję mikoplazmatyczną, chlamydiową lub krztusiec, stąd zaleca się leczenie antybiotykami makrolidowymi. W innych przypadkach nie przyniesie ono żadnych efektów, jedynie dodatkowo obciąży organizm. Jako środki przeciwzapalne stosuje się leki mukolityczne. Jeśli choroba ma objawy nasuwające infekcje wirusami grypy, zaleca się leki przeciwgrypowe.

^ top

Powikłania i rokowania

Ostre zapalenie oskrzeli najczęściej nie daje powikłań, a rokowania są dobre, jest to choroba łagodna i samoograniczająca się. Stan chorego może jednak znacznie pogorszyć się, jeśli dojdzie do zapalenia oskrzelików, które charakteryzuje się napadami astmatycznymi i sinicą. Ta choroba może mieć ciężki przebieg i wymagać hospitalizacji, ponieważ jest obarczona ryzykiem przerodzenia się w astmę. Ponadto u osób starszych ostre zapalenie oskrzeli może się wikłać zapaleniem płuc, co znacznie pogorsza rokowania.

Zobacz też...